Een opbaring in een oude boerderij van een keuterboer

Rondom De Sprengen 30 april 2024

Ik werd o.a. geïnspireerd voor het schrijven van deze column door het woord keuterijen in een gedicht van Erik Menkveld genaamd ‘Alles mag je worden’. Ik citeer een gedeelte uit dit gedicht:

Alles mag je worden van mij:
zeeman, boswachter, archeoloog.
Of als je leven ingewikkelder loopt,

alleenstaand paddestoelenfotograaf,
of pachten beestenlijstenonderzoeker
van verdwenen Drentse keuterijen …

Op veel plekken in Nederland, zo ook rondom de dorpen van Vaassen, Emst, Terwolde, Nijbroek en Oene, leefden vroeger veel keuterboeren met hun gezin. Af en toe verzorgen we van Pelgröm Uitvaarten een opbaring in een oude boerderij van een vroegere keuterboer.

Kleine boerderijen van keuterboeren werden vroeger ook wel keuterijen genoemd. In de woonkamer van een keuterij waren vaak twee bedsteden. Dat is een bed in een kast waar mensen in sliepen. Dus de mensen sliepen in de woonkamer. Er was ook een kleine kelder. En daarboven was de opkamer. Deze kamer stond iets hoger dan de rest van het huis. Je moest met een trapje van ongeveer twee treden omhoog (zie canonvannederland.nl).

M’n opoe had vroeger ook zo’n opkamertje. In mijn gedachten lag ze daar na haar overlijden opgebaard. Ik heb proberen te achterhalen of dat klopte, maar dat bleef me onduidelijk. Een oudere vrouw uit ons dorp vertelde me dat ze nog wist dat ze in haar ouderlijk huis een opkamertje hadden en dat het gebruikt werd als rommelkamer of naaikamertje. Ook wist ze nog van een andere boerderij van vroeger dat het opkamertje gebruikt werd als extra slaapkamer voor enkele van het toen nog vaak grote aantal kinderen.

Op het platteland noemden we onze oma’s van vroeger geen oma maar opoe. Nu wordt oma ook wel ‘omi’ genoemd. Of wordt het woord ‘opoe’ nu ook nog gebruikt? Grappig is dat voor opa’s vaak maar één woord wordt gebruikt: opa.

We hebben van Pelgröm Uitvaarten wel eens overwogen om de overleden opoe of opa op te baren in de eigen oude bedstee. We hebben het toch maar niet gedaan omdat het te onhandig was. Wel hebben we een aantal keren de oude traditie in ere gehouden, door buurtbewoners de kist met het lichaam van de overledene op de schouders vanuit een oude boerderij naar de rouwauto te laten dragen.

Is er nog iemand die keuterboer wil worden? Ik citeer de laatste regels uit het gedicht van Erik Menkveld:

Alles mag je worden.
Behalve ongelukkig. Beloofd?